Bebouwing op module 3: de stad

 

 

 

​

 

 

 

Gebouwen op de module

 

De gebouwen op Module 3, de stad, zijn deels zelfbouw naar Nijmeegse voorbeelden, of modellen van de bekende leveranciers, die meer of minder aangepast zijn (kit bashing). Alle gebouwen zijn geheel (over-)geschilderd en in meer of mindere mate geweatherd.

 

De gekochte gebouwen met hun aanpassingen zijn:

- Holland Scale, stationsgebouw, waarvan de zichtbare delen zijn gevoegd, geschilderd, voorzien van spekstenen en geweatherd. Doet dienst als Bistro De Oude Nutsschool.

- Heljan, Rembrandthuis, waarvan de voor- en achtergevel naast elkaar zijn geplaatst en zijn gevoegd, geschilderd en geweatherd.

- Artitec gevels, waarvan delen zijn samengesteld tot de Waalse Kerk en natuurlijk dienden te worden geschilderd en geweatherd.

- Holland Scale, herenhuis, waarvan de voor- en achtergevel zijn samengevoegd tot een hoekpand en zijn gevoegd, geschilderd en geweatherd. Hiervoor zijn nieuwe daken vervaardigd.

- Holland Scale en POLA, diverse Hollandse geveltjes, waarvan de voor- en achtergevels zijn samengevoegd tot de pandjes op de hoek van het Wilhelminaplein en de hele Steenhouwersgas. Ook hiervoor zijn nieuwe, samengestelde daken gemaakt.

- Heljan, synagoge, waarvan de zichtbare delen zijn gevoegd, geschilderd en geweatherd. Doet dienst als kantongerecht op de hoek van de Van Broekhoflaan en de Stationsstraat.

 

De (hieronder beschreven) zelfgebouwde 'Nijmeegse' panden zijn:

- Drogisterij Dirk Katje, een bekende drogisterij aan de Ganzenheuvel.

- Waelsteeds Jopie, gebouwd naar het voorbeeld van Nijmeergs Jopie, de dumpwinkel aan de Grote Straat.

- Classic Car Center, geïnspireerd (maar niet exact nagebouwd) op het kantoorpand van BGH Accountants en Adviseurs op de hoek van de St. Annastraat en de Groenestraat in Nijmegen.

- Sigarenwinkel van mijn opa, later restaurant Het Heimwee, aan de Oude Haven in Nijmegen.

 

 

 

Drogisterij Dirk Katje en Waelsteeds Jopie

 

Het pand van Waelsteeds Jopie is oorspronkelijk gebouwd voor de huizenrij aan de Waelkade, maar viel door de bouwstijl met roodbruine baksteen en spekstenen een beetje uit de toon. Drogisterij Dirk Katje is van het begin van de bouw bestemd geweest om op de hoek van de Van Broekhoflaan, het Wilhelminaplein en de Steenhouwersgas geplaatst te worden.

Het pand van Waelsteeds Jopie heeft een basis van styreen plaat, aan de voorzijde bedekt met Slaters baksteen card.

Drogisterij Dirk Katje is geheel opgetrokken uit styreen. Beide panden hebben een dak van Auhagen dakplaat.

 

 

 

​   

 

Links Dirk Katje op de Ganzenheuvel in 1975 tijdens de grote kaalslag, ook wel genoemd 'stadsvernieuwing' en rechts Nijmeegs Jopie in de smalle Grote Straat en alleen onder een moeilijke hoek te fotograferen.

 

 

 

​    

 

 

 

​

 

Het pand van Dirk Katje (links) dat vroeger in Nijmegen aan de Ganzenheuvel stond en het pand van Nijmeegs Jopie (rechts), die nog steeds aan de Grote Straat gevestigd is.

 

 

 

​

 

De beide panden op hun plek. Op de witte band onder het dak hoort nog de tekst 'Drogisterij' en 'Drogisterij Dirk Katje' te staan; dit zal nog worden aangebracht.

 

 

 

De rechterzijde van het Wilhelminaplein

 

De panden aan de rechterzijde van het Wilhelminaplein tot aan de hoek van de Steenhouwersgas vormen een aaneengesloten geheel met de panden in de Steenhouwersgas. Omdat deze gas geen haakse hoek maakt met het plein, konden de gebruikte HollandScale modellen niet 'uit de doos gebouwd' opgesteld worden. Van de panden zijn alleen de voorgevels gebouwd, na te zijn gevoegd en geschilderd. Van het herenhuis zijn de voor- en achtergevel haaks aan elkaar gebouwd; voor de onzichtbare achterwanden is styreen plaat gebruikt. Hetzelfde geldt voor de twee lagere pandjes. De achtergevels hiervan zijn in de Steenhouwersgas als voorgevels gebruikt. Een hele puzzel was nog de constructie van de avontuurlijke dakpartijen.

 

 

 

​

 

De rechterzijde van het Wilhelminaplein - hoek Steenhouwersgas.

 

 

 

In de Steenhouwersgas bestaat de bebouwing uit HollandScale en Pola geveltjes, waarbij zowel de voor- als de achtergevels aan de straatzijde gebruikt zijn. De achterwanden zijn gemaakt van witte syreen platen. Waar mogelijk zijn voor de daken aangepaste originele dakplaten gebruikt en wanneer dit niet mogelijk was, zijn Auhagen dakplaten gebruikt.

 

 

 

​

 

Het kost wat (moeite en tijd), maar dan heb je ook wat.....

 

 

 

​

 

Het aanpassen van de huizen aan de plaatselijke omstandigheden (kit bashing) kost uiteindelijk meer tijd en moeite, dan complete zelfbouw van panden.

 

 

 

De achter- en linkerzijde van het Wilhelminaplein

 

Aan de linkerzijde staat een oud schoolgebouw, dat nu als bistro 'De Oude Nutsschool' in gebruik is. Hiervoor is een oud HollandScale station uit de rommeldoos van de Modelspoorclub Maas en Waal gebruikt (andere delen hiervan staan op Module 2 bij GS Logistics als chauffeursverblijf en portiersloge). Van het station zijn de zichtbare gevels gerestaureerd, van speklagen voorzien, gevoegd en geschilderd. Aan de rechterzijde van het gebouw, aan de achterzijde van het plein, loopt de smalle Frankensteeg richting de rosse buurt aan de achterzijde van de Waelkade.

Tussen de Frankensteeg en de achterwand was ongeveer 5 cm ruimte voor één of meerdere wat hogere panden. In een proefopstelling voor het pleintje van Module 3 in 2012 was het Rembrandthuis van Heljan gebruikt; een model dat in de jaren '70 is gekocht en zoals toen gebruikelijk direct vanuit de doos met klodders lijm in elkaar gezet. Omdat er twijfels waren over de bruikbaarheid van dit gebouw met betrekking tot de juiste schaal en de inpasbaarheid, is het pandje weer op de schap met niet bruikbare gebouwen terecht gekomen. Totdat na een kritisch onderzoek eind maart blijkt dat het best wel gebruikt kan worden om het smalle steegje achter de Bistro De Oude Nutsschool te bebouwen.

Het model is helemaal gesloopt, in tweeën gedeeld, geheel overgeschilderd en goedgekeurd voor plaatsing op Module 3. In Waelstede staat het pand bekend als het IJsbrandthuis, omdat hier de beroemde Waelsteedse 17e eeuwse kunstschilder IJsbrandt van Rijn geboren is.

 

 

 

​

 

De proefopstelling uit 2012 met het onbewerkte station en het dito Rembrandthuis.

 

 

 

​

 

De nieuwe achtergrondgevels langs de Frankensteeg.

 

 

 

​

 

Het Wilhelminaplein met het IJsbrandthuis achter de bistro. Het plein is nog wat kaal, maar dat wordt te zijner tijd nog opgevuld met een terras met parasols voor de bistro en er wordt gedacht aan een draaiorgel. De Waelstedenaren en het gepoetste blik moeten nog worden opgesteld.

 

 

 

​

 

Een kijkje in de Steenhouwersgas. Foto: Jeroen Kamphuis.

 

 

 

Het Waalse kerkje

 

Er moest nu nog het gat worden opgevuld tussen het herenhuis aan de rechter zijde en het IJsbrandthuis aan de linkerkant. Het idee was om iets met een trap en een (kerk-)portaal te doen. Een zoektocht op het internet leverde veel kerkportalen op, maar deze waren geen van allen in te passen op het Wilhelminaplein. Uiteindelijk bood Artitec de oplossing en werd uit een Gevel E (de voormalige synagoge uit Doetinchem) en een Gevel F (een notariswoning) een kerkachtig gebouwtje in elkaar gezet. De Gevel E werd in z' n geheel gebruikt en van Gevel F werd het middelgedeelte weggezaagd en de twee overblijvende delen links en rechts van Gevel E aangebracht. Van Auhagen stoeptegels werd een bordesje in elkaar gefikst en ziedaar: een aardig portaaltje voor het Wilhelminaplein. Vanuit het Beneluxspoorforum werd aangetoond, dat het gebouwtje wel iets weg had van de Waalse kerk in Amsterdam en voilá: de bestemming was ook gevonden.

 

 

 

​

 

Het Waalse kerkje achteraan het Wilhelminaplein.

 

 

 

De sigarenwinkel en het Classic Car Center

 

De bebouwing aan de Van Broekhoflaan tussen Waelsteeds Jopie en het kantongerecht.

 

Daarbij kon een oud voornemen worden gerealiseerd: een model bouwen van de voormalige sigarenwinkel van mijn grootvader, gelegen aan de Oude Haven in Nijmegen. Het is niet bekend hoe oud dit pand is, maar zeker is dat rond 1870 twee huizen zijn samengevoegd en een nieuwe, gedecoreerde gevel hebben gekregen. Vermoedelijk is het pand aan het einde van de 19e eeuw in het familiebezit gekomen. Mijn grootvader woonde er vanaf het begin van de twintiger jaren en dreef er een tabakswinkel in; daarnaast was hij sigarenmaker en had hij een sigarenmakerij in één van de kanunnikhuisjes bij de St. Stevenskerk. Op de bovenverdieping van het pand bevonden zich twee bovenwoningen (tegenwoordig worden dit appartementen genoemd...), die werden verhuurd.

 

 

 

​

 

De sigarenwinkel aan de Oude Haven 76, vermoedelijk omstreeks de jaren '70. Fotograaf onbekend.

 

 

 

Vanaf het midden van de jaren ’50 heb ik er veel gelogeerd en wat ik me kan herinneren was dat het altijd rommelig was, omdat mijn grootvader voortdurend aan het verbouwen was en daarbij altijd een bolknak uit eigen productie aan zijn lippen had (een bolknak is een type sigaar in de vorm van een Zeppelin, dat men tegenwoordig zelden meer ziet). Dat verbouwen bestond veelal uit het slopen van oude muren en deze te vervangen door getimmerde houten wanden met veel glas, waarvan het doel voor mij altijd duister gebleven is. Hij heeft zelfs een compleet huis, dat zich aan de achterzijde bevond, geheel gesloopt en vervangen door een grote keuken en een tuintje met daarin een kippenhok en twee schuren. Op de foto geeft het tuinmuurtje met poort aan waar dat huis gestaan heeft.

 

 

 

​

 

Hetzelfde pand, nu als restaurant Het Heimwee na de eeuwwisseling. Foto Google Streetview.

 

 

 

Aan het begin van de jaren ’80 is mijn grootvader overleden en is het pand te koop gezet. De nieuwe eigenaar heeft de bovenverdieping samengevoegd tot één appartement en de hele benedenverdieping is verbouwd tot restaurant. Het restaurant is gestart onder de naam Rôtisserie Le Havre, maar volgende eigenaren hebben het restaurant gedreven onder de naam Het Heimwee. Helaas is Het Heimwee in 2013 failliet gegaan en sindsdien staat het pand weer te koop.

 

 

 

​

 

Het model in vooraanzicht, nog zonder deuren, schoorstenen, opschriften, etc. en slechts deels geschilderd.

 

 

 

Voor de bouw in model is gekozen voor de uiterlijke situatie van het pand als restaurant Het Heimwee, dus met de witte voorgevel en geel-crème ramen. Als sigarenwinkel had deze gevel een lichte grijze / grijsblauwe kleur, terwijl bij Rôtisserie Le Havre gekozen was voor een neutraal grijze kleur, waarbij de ornamenten met een donkergrijze kleur geaccentueerd waren. De rechter deur was de ingang van de winkel en van het woonhuis; je ging dus door de winkel naar binnen. De deur in het midden gaf toegang tot een zeer steile trap naar de bovenverdieping. De linker deur is, ook in werkelijkheid, zeer smal en is pas achteraf ingebouwd. Tot in de dertiger jaren was dit deel een aparte woning, waar de oudste zuster van mijn grootvader woonde met haar gezin. Ik herinner me nog de ouderwetse plee in dit gedeelte met de houten deksel en een pot met delfts-blauwe figuurtjes erin.

 

 

 

​

 

Het zijaanzicht aan de kant van de Papengas, nog zonder vensterbanken, dakgoten, etc.

 

 

 

Ik heb regelmatig zowel zakelijk, als privé in Het Heimwee gegeten en het was iedere keer weer een sensatie om te beseffen wat er zich vroeger op de plaats van de betreffende tafel had bevonden, zoals mijn logeerbed….

 

 

 

​

 

De typische dakconstructie, waaruit duidelijk blijkt, dat het oorspronkelijk twee huizen waren.

 

 

 

De sigarenwinkel staat naast het kantongerecht, gescheiden door een gangetje / voetpad naar de Steenhouwersgas. In het gat tussen dit pand en Waelsteeds Jopie zou een moderner pand moeten komen. De motivatie hiervoor is, dat het oorspronkelijke winkelpand tijdens de 2e Wereldoorlog door een granaatinslag grotendeels verwoest is. Het is in de jaren '50 vervangen door een modern winkelpand in de toen gebruikelijke functionele stijl: veel beton en stalen kozijnen. In de jaren '90 heeft het pand een facelift gekregen en is het betrokken door een automobielbedrijf voor klassieke auto's: het Classic Car Center (krijgen die verouderde Wiking modellen ook weer een functie....).

Dit modernere pand is losjes gebaseerd op een zakenpand in Nijmegen, gelegen op de hoek van de St Annastraat en de Groenestraat in Nijmegen.

Het is niet kwalitatief het beste pandje van Waelstede geworden. Doordat er wat ondoordacht (lees: overmoedig...) met de bouw begonnen is, moesten er gaandeweg wat zaken aan- en tussengebreid worden. Maar goed, het ziet er aan de buitenzijde toch nog wel acceptabel uit.

 

 

 

​    

 

Het bewuste pand op de hoek van de St. Annastraat (links) en de Groenestraat (rechts). Foto's: Google Streetview.

 

 

 

​

 

Boven de showroom van het automobielbedrijf liggen drie appartementen. De gevel is in de jaren '90 bekleed met bruinzwarte tegels. Het geheel krijgt een plat dak. De appartementen krijgen dezelfde diepte als de andere panden, maar de showroom loopt helemaal door naar de Steenhouwersgas.

 

 

 

​

 

Het doorkijkje door de showroom naar de Steenhouwersgas, waardoor als gimmick de rijdende trams door de Steenhouwersgas zichtbaar zullen zijn. Tussen de twee showroomramen komt nog een portiek met de ingang naar de lift / trappenhuis van de appartementen.

 

 

 

​

 

Het complete rijtje aan de Van Broekhoflaan frontaal.

 

 

 

​

 

Een close up van het Classic Car Center; helaas is er van het doorkijkje naar de Steenhouwersgas niet veel meer over, nadat de claasic cars in de etalage zijn gezet......

 

 

 

​

 

Het Wilhelminaplein met de bebouwing aan de rechterzijde..

 

 

 

​

 

Drone view van het Wilhelminaplein en het rijtje panden aan de Van Broekhoflaan. Foto: Thijs Boeser.

 

 

 

​

 

Totaal overzicht van Module 3 vanaf de zijde van Module 2. Langs de Stationsstraat heeft het Kantongerecht ook een tuin gekregen met twee Woodland 'Shadow trees', die al 20 jaar op de plank lagen te wachten, omdat ze op de oude clubbaan van de MSC Maas en Waal geen plaats meer konden krijgen.

Let even niet op het wasknijpertje; die houdt de loshangende bovenleidingdraden voor de moduleovergangen in bedwang....

 

 

 

​

 

Totaal overzicht van Module 3 vanaf de zijde van Module 4.